رئالیسم ادبی چیست؟ بررسی انواع رئالیسم در ادبیات

رئالیسم جنبشی ادبی است که در اواسط قرن نوزدهم آغاز شد و می‌توان آن را حرکتی علیه رمانتیسیسم تعریف کرد؛ چراکه بر موضوعی واقعی و همچنین واقع‌گرایانه تأکید دارد. دوران رمانتیسم یا ادبیات رمانتیک اغلب با داستان‌هایی شناخته می‌شد که به عقیده بسیاری از زندگی واقعی دور بود. بنابراین رئالیسم تعریف شد تا به موقعیت‌ها و داستان‌های واقعی اشاره کند. رئالیسم در ادبیات به‌طور باورنکردنی محبوب شد تا شخصیت‌ها و اتفاقات واقعی زندگی روزمره را به تصویر بکشد.

رئالیسم ادبی چیست؟

رئالیسم ادبی یک جنبش ادبی است که واقعیت را با به تصویر کشیدن تجربیات روزمره آن‌گونه که در زندگی واقعی هست، نشان می‌دهد. این مکتب مکان‌ها و داستان‌های آشنایی را به تصویر می‌کشد که عمدتاً درمورد طبقات متوسط و پایین جامعه است. رئالیسم ادبی به جای دراماتیک کردن یا رمانتیک کردن داستان، به دنبال آن است که یک داستان را تا حد امکان صادقانه بیان کند.

تاریخ رئالیسم در ادبیات

رئالیسم ادبی بخشی از جنبش هنر رئالیستی است که در قرن نوزدهم فرانسه آغاز شد و تا اوایل قرن بیستم ادامه داشت. این جنبش به‌عنوان واکنشی به رمانتیسیسم قرن هجدهم و ظهور بورژوازی در اروپا آغاز شد. ریشه رئالیسم ادبی در فرانسه نهفته است؛ جایی که نویسندگان رئالیست، رمان‌های رئالیسم را به صورت سریالی در روزنامه‌ها منتشر می‌کردند. بالزاک از اولین نویسنده‌های رئالیسم بود که نوشته‌های خود را با شخصیت‌های پیچیده و مشاهدات دقیق درمورد جامعه آمیخته بود و گوستاو فلوبر که روایت رئالیستی را به‌گونه‌ای که ما امروز می‌شناسیم، ایجاد کرد.

تاریخچه رئالیسم ادبی در ایالات متحده

اولین نویسنده رئالیست آمریکایی، ویلیام دین هاولز بود که به‌خاطر نوشتن رمان‌هایی درباره زندگی طبقه متوسط شهرت یافت. یکی دیگر از نویسنده‌های رئالیسم ادبی در آمریکا، «ساموئل کلمنس» (با نام مستعار مارک تواین) است که اولین نویسنده مشهوری بود که از آمریکای میانه ظهور کرد. ساموئل با نوشتن کتابی به نام «ماجراهای هاکلبری فین» در سال 1884، برای اولین بار زندگی و صدای متمایز مردم آمریکای میانه را به تصویر کشید. همچنین رمان «استیون کرین» در سال 1895 به نام «نشان سرخ دلیری»، داستان‌هایی ناگفته‌ از زندگی در میدان جنگ را روایت کرد.

همه این داستان‌ها بیشترِ نویسندگان آمریکایی را تشویق کرد تا از صدای خود برای بیان حقیقت درمورد شرایط واقعی زندگی، چه در جنگ و چه در فقر استفاده کنند. از دیگر نویسندگان مشهور رئالیست آمریکایی می‌توانیم به «جان اشتاین‌بک»، «آپتون سینکلر»، «جک لندن»، «ادیت وارتون» و «هنری جیمز» اشاره کنیم.

تاریخچه رئالیسم ادبی در انگلستان

رئالیسم ادبی به‌نوعی در انگلستان قبل از تعریف کامل این مکتب وجود داشت. برخی از منتقدان، اولین رمان‌نویسان بریتانیایی، مانند «دانیل دفو» و «ساموئل ریچاردسون» را به‌عنوان نویسندگان رئالیستی می‌دانند؛ چراکه آن‌ها در مورد مسائل مربوط به طبقه متوسط جامعه می‌نوشتند.

هنگامی که رئالیسم شکل گرفت، «جورج الیوت»، «میدل مارچ» را در سال 1871 منتشر کرد که مشهورترین اثر رئالیسم ادبی در بریتانیا به‌شمار می‌رود. این ژانر به موازات طبقه متوسط جدید بریتانیا توسعه یافت و نویسندگان از فرصت استفاده کردند تا علایق و نگرانی‌های خود را در قالب آن بازتاب دهند. از دیگر نویسندگان مشهور رئالیسم بریتانیایی می‌توانم به «جورج گیسینگ»، «آرنولد بنت» و «جورج مور» اشاره کنم.

6 نوع رئالیسم ادبی

انواع مختلفی از رئالیسم ادبی وجود دارد که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند. در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنم:

1. رئالیسم جادویی

نوعی رئالیسم که مرزهای بین خیال و واقعیت را در هم می‌آمیز. رئالیسم جادویی در عین‌حال که جهان را صادقانه به تصویر می‌کشد، عناصری جادویی به آن اضافه می‌کند که در واقعیت ما یافت نمی‌شود اما در دنیای داستان، عادی تلقی می‌شود. «صد سال تنهایی» نوشته «گابریل گارسیا مارکز» (1967) یک رمان رئالیسم جادویی درباره مردی است که شهری بر اساس تصورات خود اختراع می‌کند.

2. رئالیسم اجتماعی

نوعی رئالیسم ادبی که بر زندگی و شرایط زندگی طبقه کارگر و فقرا تمرکز دارد. رمان «بینوایان» اثر «ویکتور هوگو» (1862) یک رمان اجتماعی درباره طبقه ضعیف جامعه و سیاست حاکم در فرانسه در اوایل دهه 1800 است.

3. رئالیسم مکتب ظرفشویی

شاخه ای از رئالیسم اجتماعی که بر زندگی مردان جوان بریتانیایی طبقه کارگر تمرکز دارد؛ مردانی که اوقات فراغت خود را با نوشیدن مشروب در میخانه‌ها می‌گذرانند. «اتاق طبقه بالا» نوشته «جان برین» (1957) یک رمان رئالیسم مکتب ظرفشویی است و درباره مرد جوانی با جاه‌طلبی‌های بزرگ است که برای تحقق بخشیدن به رویاهای خود در بریتانیای پس از جنگ تلاش می‌کند.

4. رئالیسم سوسیالیستی

نوعی رئالیسم ادبی که توسط «جوزف استالین» ایجاد و توسط کمونیست‌ها پذیرفته شد. رئالیسم سوسیالیستی مبارزات پرولتاریا (پولتاریا به کسانی گفته می‌شد که توان پرداخت مالیات یا رفتن به سربازی را نداشتند و مجبور بودند برای جبران این دو، فرزندانشان را در خدمت دولت قرار دهند) را ستایش می‌کند. «سیمان» اثر «فئودور گلادکوف» (1925) رمانی سوسیالیستی-رئالیستی درباره مبارزات اتحاد جماهیر شوروی پس از انقلاب روسیه است.

5. طببیعت‌گرایی در رئالیسم ادبی

یک شکل افراطی از رئالیسم ادبی که تحت‌تأثیر نظریه تکامل چارلز داروین، توسط امیل زولا پایه‌گذاری شد. طبیعت‌گرایی این باور را بررسی می‌کند که علم می‌تواند همه پدیده‌های اجتماعی و محیطی را توضیح دهد. «یک گل سرخ برای امیلی» نوشته «ویلیام فاکنر» (1930)، داستان کوتاهی درباره فردی گوشه‌گیر مبتلا به بیماری روانی که سرنوشتش از قبل مشخص شده‌است. این داستان نمونه‌ای از رئالیسم طبیعت‌گرایی است.

6. رئالیسم روانی

نوعی رئالیسم که شخصیت‌محور است و بر انگیزه افراد برای گرفتن تصمیمات خاص و چرایی کارهایشان تمرکز دارد. رئالیسم روان‌شناختی گاهی از شخصیت‌ها برای بیان تفسیر موضوعات اجتماعی یا سیاسی استفاده می‌کند. «جنایت و مکافات» اثر «فئودور داستایوفسکی» (1866) یک رمان رئالیستی روان‌شناختی درباره مردی است که برای کشتن مرد دیگر و تصاحب پول‌هایش برای رهایی از فقر تلاش می‌کند، اما پس از ارتکاب جرم درگیر احساس گناه و پارانویا می‌شود.

کلام پایانی

در این مقاله سعی کردم تا شما را با رئالیسم ادبی و انواع آن آشنا کنم. همان‌طور که خواندید، رئالیسم ادبی مکتبی است که اتفاقات زندگی را آن‌گونه که در واقعیت رخ می‌دهد، بررسی می‌کند. درواقع می‌توانیم بگوییم رئالیسم بر انعکاس حقیقت تمرکز دارد. شما در آثار رئالیسم ادبی اغلب اعضای طبقه متوسط و پایین جامعه و مکان‌هایی که برایتان آشنا هستند را می‌بینید و به داستان‌های واقعی زندگی‌شان گوش می‌سپارید.

سوالات متداول

رئالیسم ادبی چیست؟

رئالیسم، مکتبی در ادبیات است که اتفاقات زندگی روزمره را آن‌گونه که در واقعیت است، ارائه می‌دهد که اغلب بر اعضای طبقه متوسط و پایین جامعه تمرکز می‌کند.

چگونه رئالیسم ادبیات را تغییر داد؟

رئالیسم به جای تصویرسازی نمادین و ایده‌آلی که در رمانتیسم به نمایش درآمده‌است، بر داستان‌سرایی صادقانه تمرکز داردن. از آن‌جایی که افراد معمولی به‌راحتی می‌توانستند با این نوع داستان‌ها ارتباط برقرار کنند، رئالیسم ادبی بسیار محبوب شد.

رئالیسم ادبی در بریتانیا چگونه است؟

رئالیسم در ادبیات بریتانیا بر ادبیات نیمه دوم قرن نوزدهم، یعنی دوران ویکتوریا، تمرکز دارد.

رئالیسم در ادبیات چه ویژگی هایی دارد؟

برخی از رایج‌ترین ویژگی‌های رئالیسم ادبی عبارت‌اند از:

• گزارش‎‌های مفصل از زندگی روزمره
• زندگی مردم عادی، اغلب از طبقه متوسط یا پایین
• طرح قابل قبول و واقع‌گرایانه
• توجه به تصمیمات اخلاقی شخصیت‌ها
• شخصیت‌هایی با رفتارها و انگیزه‌های پیچیده (شبیه به پیچیدگی افراد در زندگی واقعی)